Các loại tổn thương gan do rượu – Bệnh gan do rượu
15:11 - 14/06/2018
Rượu là một chất gây độc cho gan, biểu hiện của bệnh gan do rượu rất thay đổi, bệnh nhân có thể có một hoặc nhiều hơn các tình trạng: gan nhiễm mỡ, viêm gan, xơ gan do rượu. Gan nhiễm mỡ thường gặp nhất và xuất hiện ở 90% người nghiện rượu. Xơ gan do rượu là một nguyên nhân phổ biến của bệnh gan giai đoạn cuối và ung thư biểu m&oc
1. Dịch tễ học của bệnh gan do rượu
• Nghiện rượu là vấn đề sức khoẻ và kinh tế. Mặc dù rượu ethyl gây độc trực tiếp đến gan nhưng tổn thương gan chiếm khoảng 5% - 35% số người nghiện rượu mạn tính
• Số lượng rượu uống trung bình đo bằng đơn vị mỗi tuần. Một đơn vị tương đương với 7g rượu: một ly rượu vang hoặc một lon (240ml) bia với nồng độ 3,5% đến 4%. Uống khoảng 30-40 đơn vị rượu mỗi tuần có thể gây xơ gan ở 3% đến 8% bệnh nhân sau mười năm
2. Chuẩn đoán lâm sàng
** Biểu hiện lâm sàng:
• Gan nhiễm mỡ
• Bệnh nhân thường không có triệu chứng
• Dấu hiệu lâm sàng bao gồm gan to và tăng men gan mức độ nhẹ
• Viêm gan do rượu có thể không có triệu chứng lâm sàng hoặc biểu hiện nặng, tiến triển nhanh đến suy gan và tử vong (Alcohol Alcohol 2008,43:393)
• Đặc điểm lâm sàng bao gồm sốt, đau bụng, chán ăn, buồn non, nôn, sụt cân, vàng da
• Trường hợp nặng, bệnh nhân có thể có bệnh gan, cổ trướng và xuất huyết tiêu hoá
• Xơ gan do rượu: Biểu hiện lâm sàng rất khác nhau, từ không có triệu chứng đến biểu hiện của xơ gan mất bù
• Bệnh nhân thường xuyên uống rượu cho đến khi khởi phát triệu chứng
• Người nghiện rượu thường đánh giá thấp hơn hoặc nói giảm số lượng rượu họ đã uống
** Test chuẩn đoán:
• Xét nghiệm:
- Trong trường hợp gan nhiễm mỡ do rượu, xét nghiệm có thể bình thường hoặc tăng nhẹ các aminotransferase huyết thanh (AST tăng nhiều hơn ALT) và ALP
- Trong viêm gan do rượu, thường gặp tăng các aminotransferase trong huyết thanh (AST tăng nhiều hơn ALT) và ALP. Tăng nồng độ bilirubin máu (liên hợp) và chỉ số PT/INR cũng được ghi nhận
- Xét nghiệm bất thường liên quan đến tiên lượng xấu bao gồm suy thận, tăng bạch cầu, bilirubin toàn phần tăng, tăng tỷ lệ PT/INR và khi điều trị bằng tiêm vitamin K dưới da không đáp ứng
- Một số hệ thống phân loại đã được xây dựng để phân tầng nguy cơ các bệnh nhân có viêm gan do rượu:
Công thức đánh giá chức năng (discriminant funcition-DF) = 4,6 x (PT bệnh nhân – PT chứng) + bilirubin huyết thanh. Điểm <32 có tỷ lệ sống sau 1 tháng là 93% và >32 có ty lệ sống sau 1 tháng là 68%
Điểm Glasgow viêm gan do rượu (Glasgow Alcoholic Hepatitis Score-GAHS) đánh giá dựa vào tuổi của bệnh nhân, số lượng bạch cầu, ure máu, tỷ lệ PT/INR và nồng độ bilirubin huyết thanh. Điểm <9 cho thấy không có sự khác biệt về thời gian sống giữa các bệnh nhân không điều trị và điều trị bằng steroid. Điểm >9 có một sự khác biệt về tỷ lệ sống sau 1 tháng giữa không được điều trị (tỷ lệ sống sau 1 tháng – 52%) và được điều trị bằng steroid (tỷ lệ sống sau 1 tháng là 78%) (Gut 2007;56:1743)
• Trong xơ gan do rượu, tình trạng bất thường của chức năng gan và tình trạng lâm sàng thay đổi tuỳ theo mức độ nghiêm trọng của bệnh
** Kỹ năng chuẩn đoán:
• Kết quả mô bệnh học điển hình trong bệnh gan do rượu bao gồm các thể Mallory, viêm tiểu thuỳ, hoại tử tế bào gan, xơ hoá quanh tĩnh mạch cửa, tăng sinh ống mật và thay đổi thành phần mỡ
• Chỉ số sinh thiết gan phụ thuộc vào đánh giá tình trạng lâm sàng của bệnh nhân. Kỹ thuật này có thể chỉ định trong chuẩn đoán phân biệt
3. Điều trị, hướng xử trí xơ gan do rượu
• Điều trị cơ bản là cai rượu. Đánh giá tình trạng dinh dưỡng và điều chỉnh cho phù hợp
• Bệnh nhân xơ gan và bệnh nhân giai đoạn cuối có thể được xem xét để ghép gan nhưng cần phải kiêng rượu tỏng vòng 6 tháng trước khi đánh giá, duy trì chế độ kiêng rượu là một phần của chương trình phục hồi chức năng gan
• Thay đổi lối sống, phục hồi chức năng rất được khuyến khích
• Phải cung cấp bổ sung dinh dưỡng qua đường ruột để đảm bảo đủ năng lượng và protein ở những bệnh nhân viêm gan do rượu nặng (Clin Nutr 2006;25:285)
• Có khả năng tương tác nguy hiểm xảy ra giữa rượu và một loạt các loại thuốc, bao gồm thuốc an thần, thuốc chống đông máu và acetaminophen vì có cùng cơ chế chuyển hoá nên cần tránh sử dụng các thuốc này khi dùng rượu bia
4. Kết luận
• Gan nhiễm mỡ có thể phục hồi nếu ngưng sử dụng rượu
• Trong viêm gan do rượu, tiên lượng phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của bệnh và tuân thủ cai rượu. Tỷ lệ tử vong trong bệnh viện đối với các trường hợp bệnh nặng khoảng 50%
• Trong xơ gan do rượu, tiên lượng bệnh rất khác nhau và phụ thuộc vào mức độ mất bù của gan. Cai rượu thúc đẩy cải thiện đáng kể quá tình chuyển hoá ở gan ngay cả khi bệnh gan tiến triển
