Chăm Sóc Sức Khỏe Sau Bão Lũ: Cẩm Nang Phòng Bệnh Cho Người Dân Vùng Lụt

Sau những ngày tháng vật lộn với mưa lũ, khi nước bắt đầu rút đi cũng là lúc chúng ta phải đối mặt với một "cuộc chiến" mới: cuộc chiến bảo vệ sức khỏe. Không chỉ là những nguy cơ trước mắt như đuối nước, thương tích, mà còn là hàng loạt bệnh tật tiềm ẩn từ nguồn nước ô nhiễm, môi trường ẩm thấp và côn trùng sinh sôi. Hiểu được điều đó, mình đã tổng hợp lại cẩm nang chăm sóc sức khỏe sau bão lũ này, hy vọng sẽ là người bạn đồng hành đáng tin cậy, giúp các bạn và gia đình vượt qua giai đoạn khó khăn này một cách an toàn nhất.

Phần 1: Những Nguy Cơ Sức Khỏe Thường Gặp Sau Lũ Lụt - Hiểu Để Phòng Tránh

Để phòng bệnh hiệu quả, trước hết chúng ta cần biết "kẻ thù" của mình là gì. Sau lũ lụt, có 4 nhóm nguy cơ chính mà mọi người cần đặc biệt lưu ý:

1. Bệnh lây qua đường nước và thức ăn: Nước lũ tràn về mang theo rác thải, xác động vật, chất thải từ cống rãnh... làm ô nhiễm nguồn nước sinh hoạt. Đây là môi trường lý tưởng cho các vi khuẩn, virus gây bệnh như tiêu chảy cấp, tả, lỵ, thương hàn, viêm gan A, E. Chỉ một chút sơ sẩy trong việc ăn uống, chúng ta có thể nhiễm bệnh ngay.

2. Bệnh do muỗi và côn trùng truyền: Nước đọng sau lũ là "vườn ươm" hoàn hảo cho muỗi sinh sản. Do đó, các bệnh sốt xuất huyết, sốt rét, viêm não Nhật Bản có nguy cơ bùng phát rất cao.

3. Bệnh ngoài da và nhiễm trùng: Việc phải lội nhiều trong nước bẩn khiến chúng ta dễ mắc các bệnh như nấm kẽ chân, viêm da, mẩn ngứa, mụn nhọt. Các vết thương hở nếu tiếp xúc với nước bẩn có thể dẫn đến nhiễm trùng nặng, thậm chí là bệnh uốn ván nguy hiểm.

4. Các vấn đề sức khỏe tinh thần: Trải qua thiên tai, mất mát tài sản và người thân có thể gây ra các sang chấn tâm lý, căng thẳng, lo âu, trầm cảm. Đừng chủ quan, hãy quan tâm đến sức khỏe tinh thần của chính mình và những người xung quanh.

( Ảnh nguồn CDC An Giang )

Phần 2: Cẩm Nang Thực Hành - Từng Bước Bảo Vệ Gia Đình Bạn

Sau khi đã hiểu rõ các nguy cơ, hãy cùng mình bắt tay vào hành động cụ thể. Những việc làm này tuy đơn giản nhưng lại có ý nghĩa vô cùng quan trọng.

1. Xử Lý Nước Sinh Hoạt - Bước Đầu Tiên Và Quan Trọng Nhất

"Nhất nước, nhì phân, tam tập, tứ trùng" - câu nói dân gian vẫn luôn đúng. Có nước sạch, chúng ta mới có thể an toàn.

• Đun sôi nước để uống: Đây là phương pháp hiệu quả và an toàn nhất. Hãy đảm bảo đun sôi nước trong ít nhất 1 phút kể từ khi sôi để tiêu diệt hoàn toàn vi khuẩn.

• Khử trùng nước bằng Cloramin B hoặc viên Aquatabs: Đây là giải pháp được Bộ Y tế khuyến cáo để xử lý lượng nước lớn. Mình cần tuân thủ đúng hướng dẫn về liều lượng trên bao bì (thường là 1 viên Cloramin B 0.25g cho 25 lít nước). Sau khi khử trùng 30 phút, nước có mùi hắc của Clo là đạt. Nếu không có mùi, cần cho thêm viên khử trùng khác.

• Sử dụng bể lọc hoặc máy lọc nước gia đình: Nếu có điều kiện, hãy kiểm tra và vệ sinh kỹ bể lọc, thay thế các vật liệu lọc nếu cần. Với máy lọc nước, cần thay mới lõi lọc sau lũ vì lõi cũ có thể đã chứa đầy vi khuẩn và cặn bẩn.

• Tuyệt đối không sử dụng nước giếng khoan, nước sông, suối chưa qua xử lý cho mục đích ăn uống.

2. Đảm Bảo An Toàn Thực Phẩm - "Ăn Chín, Uống Sôi"

• Ưu tiên thực phẩm đóng hộp, chế biến sẵn: Trong giai đoạn này, các loại thực phẩm đóng hộp, mì tôm, đồ khô là lựa chọn an toàn hơn cả.

• Không ăn thực phẩm đã ngâm nước lũ: Tất cả rau, củ, quả, thực phẩm... dù được bảo quản trong tủ lạnh nhưng đã bị ngâm nước, cần phải bỏ đi. Nước lũ có thể chứa hóa chất, vi khuẩn nguy hiểm.

• Rửa sạch và gọt vỏ trái cây, rau củ: Nếu có rau xanh, trái cây tươi, cần rửa kỹ nhiều lần bằng nước sạch và tốt nhất nên gọt vỏ trước khi ăn.

• Thức ăn phải được nấu chín kỹ và ăn ngay sau khi nấu. Tránh ăn các món tái, sống như tiết canh, gỏi cá.

• Rửa tay bằng xà phòng trước khi chế biến thức ăn và trước khi ăn. Đây là thói quen nhỏ nhưng có tác dụng phòng bệnh rất lớn.

3. Vệ Sinh Môi Trường - Dọn Dẹp Nhà Cửa Đúng Cách

Khi nước rút, việc dọn dẹp cần được tiến hành ngay nhưng phải đảm bảo an toàn.

• Trang bị bảo hộ đầy đủ: Mang ủng cao su, găng tay cao su, khẩu trang khi dọn dẹp để tránh tiếp xúc trực tiếp với bùn, nước bẩn và các vật sắc nhọn.

• Tháo khô nước và lau dọn nhà cửa: Dùng cây lau nhà, xẻng để dọn bùn đất. Sau đó, mở hết các cửa để thông gió, phơi khô đồ đạc.

• Khử trùng bề mặt bằng Cloramin B hoặc nước Javen: Pha dung dịch khử trùng theo hướng dẫn (thường là 1 muỗng cà phê Cloramin B 25% trong 1 xô nước 10 lít) để lau sàn nhà, tường, bếp, nhà vệ sinh và các đồ vật.

• Xử lý rác thải và xác động vật chết: Thu gom rác vào túi nilon buộc kín và đưa đến nơi quy định. Với xác động vật chết (chuột, gà, lợn...), cần rắc vôi bột hoặc phun thuốc khử trùng trước khi chôn sâu, xa nguồn nước và khu dân cư.

• Phát quang bụi rậm, khơi thông cống rãnh, loại bỏ nước đọng trong chum, vại, lốp xe... để diệt bọ gậy, ngăn ngừa muỗi sinh sản.

4. Phòng Chống Và Xử Lý Các Bệnh Thường Gặp

• Với bệnh ngoài da: Sau khi lội nước bẩn, cần rửa ngay chân tay bằng nước sạch và xà phòng, lau khô, đặc biệt là các kẽ ngón chân, tay. Nếu bị ngứa, mẩn đỏ, tuyệt đối không gãi để tránh nhiễm trùng. Có thể dùng các dung dịch sát khuẩn nhẹ như Betadin, Povidone. Nếu tình trạng nặng, cần đến gặp bác sĩ.

• Với sốt xuất huyết: Cần ngủ màn, mặc quần áo dài tay kể cả ban ngày. Khi có dấu hiệu sốt cao đột ngột 2-7 ngày, mệt mỏi, có chấm xuất huyết dưới da hoặc chảy máu chân răng, cần đến ngay cơ sở y tế, không tự ý dùng thuốc hạ sốt Aspirin hay Ibuprofen vì có thể làm tăng nguy cơ chảy máu.

• Với bệnh đường tiêu hóa: Khi có biểu hiện đau bụng, nôn ói, tiêu chảy nhiều lần, cần bù nước và điện giải ngay bằng Oresol (pha đúng theo hướng dẫn). Nếu tình trạng nặng (sốt cao, tiêu chảy không ngừng, mệt lả), phải nhập viện ngay.

• Vết thương hở: Rửa sạch vết thương bằng nước muối sinh lý hoặc nước sạch, sau đó sát trùng bằng cồn, Povidone Iodine. Nếu vết thương sâu và bẩn, cần tiêm phòng uốn ván càng sớm càng tốt.

5. Chăm Sóc Sức Khỏe Tinh Thần - Đừng Để Ai Bị Bỏ Lại Phía Sau

Thiên tai đi qua, những tổn thương tinh thần có thể còn ở lại rất lâu.

• Chia sẻ và lắng nghe: Hãy nói chuyện, chia sẻ cảm xúc với người thân, bạn bè. Đừng ngại ngần tìm đến sự hỗ trợ từ các nhà tâm lý, tình nguyện viên nếu cảm thấy quá sức.

• Duy trì các hoạt động tích cực: Cố gắng duy trì nếp sinh hoạt hàng ngày, cùng nhau dọn dẹp, nấu một bữa ăn ấm cúng. Những việc làm nhỏ này giúp lấy lại cảm giác bình thường và kiểm soát.

• Đặc biệt quan tâm đến trẻ em và người già: Hãy dành thời gian trò chuyện, vui chơi với trẻ, giải thích để các em hiểu và không hoảng sợ. Với người già, sự quan tâm, chăm sóc về mặt thể chất và tinh thần là vô cùng cần thiết.

Phần 3: Chuẩn Bị Một Túi Thuốc & Vật Dụng Cần Thiết Cho Mùa Lũ

"Muốn đi nhanh thì đi một mình, muốn đi xa thì đi cùng nhau." Việc chuẩn bị sẵn sàng sẽ giúp gia đình bạn chủ động hơn rất nhiều.

Hãy sắm cho gia đình một túi đồ dùng y tế cơ bản, bao gồm:

• Thuốc men: Thuốc hạ sốt (Paracetamol), men tiêu hóa, dung dịch Oresol, thuốc nhỏ mắt, mũi, thuốc chống dị ứng.

• Vật tư y tế: Băng gạc vô trùng, băng dán y tế, nước muối sinh lý, dung dịch sát trùng (Betadin, cồn), nhiệt kế, kéo, kẹp.

• Vật dụng khác: Đèn pin, pin dự phòng, dao nhỏ, còi, xà phòng diệt khuẩn, khẩu trang y tế, găng tay cao su, ủng cao su.

Kết Luận

Thiên tai là điều không ai mong muốn, nhưng cách chúng ta ứng phó và vượt qua nó mới định nghĩa sự mạnh mẽ của một cộng đồng. Hy vọng rằng cẩm nang chăm sóc sức khỏe sau bão lũ này sẽ phần nào giúp các bạn và gia đình giữ vững tinh thần và bảo vệ sức khỏe thể chất một cách tốt nhất. Hãy nhớ, "phòng bệnh hơn chữa bệnh". Mỗi hành động nhỏ của bạn ngày hôm nay - từ việc đun sôi nước, rửa tay, đến dọn dẹp nước đọng - đều là một lá chắn vững chắc bảo vệ gia đình bạn khỏi bệnh tật.

Hãy chia sẻ thông tin hữu ích này đến người thân và bạn bè, để cùng nhau chung tay vượt qua mùa lũ, xây dựng một cộng đồng khỏe mạnh và kiên cường.

Lời nhắn nhủ: Bài viết được tổng hợp dựa trên kinh nghiệm thực tế và các khuyến cáo chính thức từ Bộ Y tế Việt Nam và Tổ chức Y tế Thế giới (WHO). Trong mọi trường hợp, nếu bạn hoặc người thân có các dấu hiệu bệnh nặng, hãy liên hệ ngay với trạm y tế xã, trung tâm y tế huyện hoặc gọi điện cho nhân viên y tế để được tư vấn và hỗ trợ kịp thời nhất.

Tác giả : Dược sĩ Đoàn Thị Luyến